ODSŁONIĘCIE
POMNIKA BITWY POD IWNICĄ W 153. ROCZNICĘ POTYCZKI STOCZONEJ PRZEZ POWSTAŃCÓW STYCZNIOWYCH Z ODDZIAŁAMI ROSYJSKIMI
W dniu 10 maja b.r. w miejscowości Iwnica (obw. Żytomierski) w 153. rocznicę potyczki pod Iwnicą stoczonej przez Powstańców Styczniowych z oddziałami rosyjskimi, odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego bitwę. W uroczystościach wzieli udział: kierownik Wydziału Konsularnego Ambasady RP w Kijowie I radca Rafal Wolski, przedstawiciel Attachatu Wojskowego przy Ambasadzie RP w Kijowie, Konsul Generalny RP w Winnicy Tomasz Olejniczak, abp Piotr Malczuk. Przedstawiciele władz obwodowych i lokalnych: przedstawiciel Administracji Obwodowej Aleksander Piwowarski, Prezes Andruszowskiej Administracji Rejonowej Aleksander Dudar, burmistrz m. Iwnica – Piotr Kuzmenko, przedstawiciele środowisk polskich, duchowieństwa rzymskokatolickiego, miejscowi mieszkańce.
Na początku głos zabrał radca Rafał Wolski, wspominając o zagrożeniu ze strony wschodniego sąsiada, które zarówno 153 temu, tak i dzisiaj wisi nad Ukrainą. Dalej wystąpił Prezes MSPPU Piotr Ciarkowski, opowiadając o bohaterach bitwy pod Iwnicą w 1863 roku – Piotrze Chojnowskim i Władysławie Chenszelu. Pomnik oświęcił abp Piotr Malczuk.
Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika śpiewał chór „Switycz” z Niżyna, który wykonał „Bogurodzicę” i inne znane polskie pieśni patriotyczne oraz chór Andruszowskiego rejonowego budynku kultury, jaki zaprezentował ukraińskie piosenki ludowe.
Odsłonięcie pomnika odbyło się przy wsparciu Ambasady RP w Kijowie i Międzynarodowego Stowarzyszenia Polskich Przedsiębiorców na Ukrainie.
Bitwa w lasach Jaropowieckich pod Iwnicą została stoczona 10.05.1863 r. przez oddział ok. 90 konnych i kilkunastu pieszych Powstańców Styczniowych, dowodzonych przez Władysława Henszela i Piotra Chojnowskiego. W wyniku starcia oddział powstańczy został rozbity, W. Henszel osłaniając odwrót P. Chojnowskiego ranny i dobity przez żołnierzy carskich, zaś P. Chojnowski ranny dostał się do niewoli, w której odmówił wystosowania prośby o łaskę, otrzymując następnie wyrok śmierci, który wykonano pod koniec maja 1863 r. w Kijowie.
Piotr Chojnowski – Polak pochodzenia ukraińskiego. Ukończył gimnazjum w Kijowie oraz studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Kijowskiego, rozpoczynając następnie studia na Petersburskiej Akademii Wojskowej. Za działalność polityczną został wydalony ze studiów i wcielony do pułku saperów stacjonującego na Ukrainie. Po kilku latach służby otrzymał zgodę na powrót do Petersburga i ponowne rozpoczęcie studiów wojskowych, podczas których zastał go wybuch Powstania Styczniowego. Chojnowski natychmiast porzucił naukę, potajemnie udając się na Ukrainę, po drodze dokonując zakupów broni. Po dotarciu do Kijowa 20 kwietnia 1863 r. został mianowany naczelnikiem wojskowym powiatu skwirskiego, otrzymując z rąk naczelnika powiatu W. Henszela dowództwo nad tworzonym tam oddziałem partyzanckim.
Władysław Henszel – urodził się ok. 1831/33 r. na Litwie w niezamożnej rodzinie. W 1856 r. przybył do Kijowa, gdzie rozpoczął studia medyczne a następnie matematyczne. Należał do wszystkich stowarzyszeń i organizacji patriotycznych, które funkcjonowały na uczelni (Towarzystwa Bratniej Pomocy, Biblioteki Polskiej, był współzałożycielem Towarzystwa św. Włodzimierza, mające na celu organizowanie młodzieży oraz „wyrabianie żywiołu polskiego”). Za organizowanie manifestacji antycarskich skazany na karę więzienia, w którym spędził kilka miesięcy. Po wyjściu na wolność został współzałożycielem tajnego pisma „Odrodzenie”. Ponownie aresztowany został wydalony z Kijowa z zakazem powrotu do miasta. Osiedlił się w powiecie skwirskim, gdzie objął stanowisko naczelnika powiatu, po czym natychmiast rozpoczął
organizowanie kadr i środków do przyszłego powstania. Po wybuchu powstania zorganizował na
terenie powiatu kilkudziesięcioosobowy oddział powstańczy, którego dowództwo powierzył Piotrowi Chojnowskiemu.