Szlak bojowy

Weteranów WP

30 września 2021 roku na Żytomierskim Uniwersytecie Państwowym im. Iwana Franki zorganizowano okrągły stół „Szlak bojowy Weteranów Wojska Polskiego Żytomierszczyzny” w ramach święta Wojska Polskiego.

Uroczystości rozpoczęły się z uszanowania pamięci Weteranów WP Żytomierszczyzny, modlitwy przy tablicy pamiątkowej na ulicy Michajłowskiej, 15. We wspólnej modlitwie pomodlili się i działacze organizacji polonijnych Żytomierza i obwodu, studenci. Przy tablice złożono kwiaty, zapalono znicze.

Dalej nasza uroczystość przeniosła się do sali konferencyjnej Uniwersytetu Państwowego im. Iwana Franki.

Na początku okrągłego stołu głos zabrała Walentyna Jusupowa, Prezes Studenckiego Klubu Polskiego w Żytomierzu z powitaniem gości. Na tą uroczystość przybyli: dyrektor Domu Polskiego w Żytomierzu dr doc. Irena Perszko, prezesi i przedstawicieli organizacji polonijnych, naukowcy, studenci, dziennikarzy, wykładowcy uczelni. Na naszym spotkaniu był obecny weteran WP, prezes Stowarzyszenia Weteranów WP Żytomierszczyzny pułkownik Zygmunt Wengłowski (1925 r. u.). A także byli obecni: prezes Żytomierskiej obwodowej organizacji weteranów Ukrainy Aleksander Zaszczytnikow; prezes Żytomierskiej miejskiej organizacji weteranów Ukrainy Anatolii Treszczow; zastępca Żytomierskiej miejskiej organizacji weteranów Ukrainy Wiktor Kobercew; weteran, uczestnik bitwy pod Stalingradem Kiril Semionow; weteran, uczestnik operacji wojskowej wiślańsko-odrzańskiej Wasyl Szubowicz.

Na dzień dzisiejszy pozostało nam tylko dwóch weteranów Wojska Polskiego. Pani Józef Karpluk (1927 r.u.) nie dojechała ponieważ mieszka w obwodzie, trudno jej było dojeżdżać.

W czasie okrągłego stołu, wygłoszono referaty dot. formowania jednostek wojskowych w Żytomierzu, ilości osób, którzy poszli dobrowolnie służyć w WP, i ile wróciło (poszło służyć do wojska WP kilka tysięcy chętnych z obwodu Żytomierskiego, a wróciło po wojnie ok. 600 osób!). W swoich wspomnieniach, Pan Zygmunt mówił o tym, jak pierwszy raz w 1944 roku zobaczył polskich wojskowych na ulicy Żytomierza, jak zastanawiał się na pytaniem: „Kto to?”, „Co oni tutaj robią?”.

Walentyna Jusupowa mówiła o tragicznym losie jednej polskiej rodziny, rodzinie Wengłowskich. W te nieludzkie czasy, czasy represji, głód, wojny, ucierpiała na pewno każda polska rodzina, każda polska rodzina straciła bliskich na zawsze...

Dyrektor Domu Polskiego dr Irena Perszko w sowim występie wspominała o historii założenia, celach i działalności organizacji weterańskiej. Głównymi celami działalności Stowarzyszenia była: ewidencja weteranów WP, nadanie moralnej i materialnej pomocy, upamiętnienie wydarzeń tych czasów, nawiązanie kontaktów i współpracy z organizacjami weteranów Ukrainy i Polski etc.

Bardzo ważną częścią naszego spotkania była prezentacja książki, która została wydana jeszcze w roku 2020. Książka została przetłumaczona z języka ukraińskiego na język polski pt. „Ostatnia Wojna”. Ta książka w wersji ukraińskiej powstała w roku 2011, autorstwa mieszkańca Żytomierza, dziennikarza ś. p. Aleksandra Gucaluka, który wziął się do ciężkiej, lecz bardzo ważnej sprawy, napisaniu książki o Franciszku Brzezickim. W ciągu kilku lat na podstawie rozmowy z Panem Franciszkiem pisał tą książkę.

Książka podzielona na trzy części. Opowiada o dzieciństwie Pana Franciszka, o tragedii rodzinnej (zamordowaniu ojca, deportacji matki na Syberię). O początku II wojny światowej, jego przeżyciu, walkach. O założeniu i działalności polskiej podziemnej młodzieżowej organizacji antyniemieckiej. O jego aresztowaniu i deportowaniu do niemieckiego obozu koncentracyjnego. Pisze się o tym, jak w trakcie uwięzienia na Majdanku należał do obozowej komórki Armii Krajowej. Po wyzwoleniu obozu w Litomierzycach powrócił w rodzinne strony, gdzie został aresztowany i deportowany do Omska. Po upadku ZSRR jego angażowaniu w działalność polonijną.

Wydanie tej książki w wersji polskiej wywołało duże zainteresowanie wśród uczestników. Uważamy, ze w taki sposób przedłużamy dobrą pamięć o panu Franciszku, pamięć on jego przeżyciach. To wydanie, planujemy również wysłać do bibliotek w Polsce i Ukrainie, Muzeum w Polce, placówek dyplomatycznych.

Niektórzy uczestnicy wygłosili propozycję, aby w przyszłości znaleźć reżysera i zrobić film na podstawie wydarzeń z tej książki.

Na zakończenie okrągłego stołu, wystąpili uczestnicy uroczystości: Anatolii Treszczow, Wasyl Szubowicz, Kiril Semionow. Każdy z nich wracają do pamięci tych czasów, jako bezpośredni uczestnicy dziej wojennych, ze smutkiem i łzami w oczach mówił o swoim przeżyciu, o śmierci, jaka cały czas była bok-o-bok z każdym z nich.

W Sali konferencyjnej zostali także przedstawione eksponaty, udostępnione przez pana Zygmunta Wengłowskiego: „Albumy pamięci”, plansze zasadniczej broni, polskie honorowe odznaki kombatantów, dyplomy oraz różne drukowane informacyjne materiały.

Po obiedzie, wszyscy chętni wyjechali do pomnika polskim czołgistom we wsi Osykowe: miejsca, skąd w 1944 roku ruszył do walki z faszystami I korpus czołgistów Wojska Polskiego. Do uroczystości we wsi Osykowe do nas dołączyli się przedstawicieli władzy miejscowej.

Inicjatorem i organizatorem okrągłego stołu wystąpił Studencki Klub Polski, współorganizatorami ŻPU im. I. Franki, Stowarzyszenie Weteranów Wojska Polskiego Żytomierszczyzny i Dom Polski w Żytomierzu.

Zadanie realizowano przy wsparciu Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach wsparcia Polonii i Polaków za granicą.

Актуально —>