27 września 2017 roku na Żytomierskim Uniwersytecie Państwowym im. Iwana Franki zorganizowano okrągły stół pt.: „Żytomierzanie w szeregach wojska polskiego” (w latach II wojny światowej) poświęcony 73-j rocznicy formowania jednostek wojskowych Wojska Polskiego na Żytomierszczyźnie z udziałem przedstawiciela ataszatu wojskowego obrony RP w Kijowie pułkownika Tomasza Strycharza.

Uroczystości rozpoczęły z uszanowania pamięci Weteranów WP Żytomierszczyzny, modlitwy przy tablicy pamiątkowej na ulicy Michajłowskiej, 15. We wspólnej modlitwie z prałatem ks. Ludwigiem Kamilewskim pomodlili się i działacze organizacji polonijnych Żytomierza i obwodu, studenci oraz miejscowi. Pan pułkownik Tomasz Strycharz oraz prezes Stowarzyszenie Weteranów Wojska Polskiego Żytomierzczyzny pułkownik Zygmunt Wengłowski złożyli kwiaty do tablicy pamiątkowej, a studenci – znicze.

Dalej nasza uroczystość przeniosła się do sali konferencyjnej Uniwersytetu Państwowego im. Iwana Franki.

Okrągły stół otworzyła Walentyna Jusupowa, Prezes Studenckiego Klubu Polskiego w Żytomierzu z powitaniem gości honorowych. Na tą uroczystość przybyli m.in.: Attache wojskowy pułkownik Tomasz Strycharz, prorektor ds. naukowych i współpracy międzynarodowej dr hab., prof. Natalia Sejko, dyrektor Domu Polskiego w Żytomierzu dr doc. Irena Perszko, prezesi i przedstawicieli organizacji polonijnych, naukowcy, studenci, dziennikarzy. A także, na naszą uroczystość przybyli bardzo poważne gości, nasi weterani, m.in.: weteran WP, prezes Stowarzyszenia Weteranów WP Żytomierzszcyzny pułkownik Zygmunt Wengłowski (1925 r. u.); żołnierz Armii Krajowej Franc Jakowczyk (1928 r. u.); weteran WP 4-i Dywizji piechoty, 10 pułku piechoty, strzelec Baltazar Werchowiecki (1926 r. u.). A także byli obecni: prezes Żytomierskiej obwodowej organizacji weteranów Ukrainy Aleksander Zaszczytnikow; prezes Żytomierskiej miejskiej organizacji weteranów Ukrainy Anatolii Treszczow; zastępca Żytomierskiej miejskiej organizacji weteranów Ukrainy Wiktor Kobercew; weteran, uczestnik bitwy pod Stalingradem Kiril Semionow; weteran, uczestnik operacji wojskowej wiślańsko-odrzańskiej Wasyl Szubowicz; weteran służby wojskowej Wincenty Makowski.

W czasie okrągłego stołu głos powitalny zabrał pan pułkownik Tomasz Strycharz, prorektor uniwersytetu Natalia Sejko. Prezes Stowarzyszenia weteranów WP Żytomierszczyzny pułkownik Zygmunt Wengłowski mówił o 1944 roku, o formowaniu jednostek wojskowych w Żytomierzu, ilości osób, którzy poszli dobrowolnie służyć w WP, i ile wróciło (poszło służyć do wojska WP kilka tysięcy chętnych z obwodu Żytomierskiego, a wróciło po wojnie ok. 600 osób!). W swoich wspomnieniach, Pan Zygmunt mówił o tym, jak pierwszy raz w 1944 roku zobaczył polskich wojskowych na ulicy Żytomierza, jak zastanawiał się na pytaniem: „Kto to?”, „Co oni tutaj robią?”.

Walentyna Jusupowa mówiła o tragicznym losie jednej polskiej rodziny, rodzinie Wengłowskich. W te nieludzkie czasy, czasy represji, głód, wojny, ucierpiała na pewno każda polska rodzina, każda polska rodzina straciła bliskich na zawsze...

Dyrektor Domu Polskiego dr Irena Perszko opowiadała o historii założenia, celach i działalności organizacji weterańskiej. Głównymi celami działalności Stowarzyszenia była: ewidencja weteranów WP, nadanie moralnej i materialnej pomocy, upamiętnienie wydarzeń tych czasów, nawiązanie kontaktów i współpracy z organizacjami weteranów Ukrainy i Polski etc. Na zakończenie swego występu, Pani Dyrektor zaczytała pismo gratulacyjne z okazji 25 rocznicy działalności społecznej pana Zygmunta Wengłowskiego na czele organizacji weterańskiej. Także, do przywitań z wręczeniem odpowiednich pism dołączyli się: administracja uniwersytetu im. I. Franka za podpisem p.o. rektora uniwersytetu Andrija Szewczuka, Żytomierska miejska rada za podpisem mera miasta Sergieja Suchomlyna, Konsulat Generalny RP w Winnicy za podpisem kierownika konsulatu RP w Winnicy Wojciecha Mrozowskiego, Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” za podpisem prezesa zarządu Mikołaja Falkowskiego i wiceprezesa zarządu Ewy Ziółkowskiej. Wojskowy Attache obrony RP w Kijowie uroczyście wręczył Panu Zygmuntowi honorowy godło Ministerstwa Obrony Narodowej RP. A wszystkim weteranom wygłoszono słowa wdzięczności i wręczono w znak szacunku kwiaty.

Na zakończenie okrągłego stołu, wystąpili uczestnicy uroczystości: Anatolii Treszczow, Wasyl Szubowicz, Kiril Semionow, Franc Jakowczyk. Każdy z nich wracają do pamięci tych czasów, jako bezpośredni uczestnicy dziej wojennych, ze smutkiem i łzami w oczach mówił o swoim przeżyciu, o śmierci, jaka cały czas była bok-o-bok z każdym z nich. Wystąpił autor Informatora „Żytomierzanie w szeregach wojska polskiego”, jaki został wydany i prezentowany w 2014 roku oraz Rustam Jusupow, przedstawiciel młodszego pokolenia ze słowami wdzięczności, podziwu i życzeniami długich lat życia.

W Sali konferencyjnej zostali także przedstawione eksponaty, udostępnione przez pana Zygmunta Wengłowskiego: „Albumy pamięci”, plansze zasadniczej broni, polskie honorowe odznaki kombatantów, dyplomy oraz różne drukowane informacyjne materiały.

Po obiedzie, wszyscy chętni wyjechali do pomnika polskim czołgistom we wsi Osykowe: miejsca, skąd w 1944 roku ruszył do walki z faszystami I korpus czołgistów Wojska Polskiego. Do uroczystości we wsi Osykowe do nas dołączyli się przedstawicieli władz: przewodnicząca Berdyczowskiej rady rejonowej Sofia Tomaszewska, I zastępca – kierownik zarządzania finansami rejonowej administracji Tatiana Wojcachiwska, odpowiedzialny ds. aparatu wykonawczego rady rejonowej Wiktor Laszczuk oraz przewodniczący Osykiwskiej rady Sergiusz Markusewycz.

Inicjatorem i organizatorem okrągłego stołu wystąpił Studencki Klub Polski, współorganizatorami ŻPU im. I. Franki, Stowarzyszenie Weteranów Wojska Polskiego Żytomierszczyzny i Dom Polski w Żytomierzu. Projekt współfinansowany w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2017 roku przy wsparciu Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”.

W imieniu organizatorów, dziękuję wszystkim za pomoc, wsparcie tym, kto przyczynił się do organizacji i udział w tej uroczystości. Dziękuję serdecznie Attache wojskowemu pułkownikowi Panu Tomaszu Strycharzu, który zaszczycił nas swoją obecnością. Dziękuję wszystkim weteranom za chęć i przybycie na uroczystość. Oraz tym wszystkim, kto z różnych poważnych przyczyn nie zmógł dołączyć się do nas, ale myślą i powitalnym pismem byli razem z nami!

Krótka historia:

Formowanie jednostek wojskowych. 16 marca 1944 roku władze sowieckie wyrazili zgodę na przekształcenie 1 Korpusu w 1 Armię Polską. Dowódcą armii mianowano gen. dyw. Zygmunta Berlinga. Ośrodkiem formowania od marca do lipca 1944 rok był rejon Sum koło Charkowa, a od lipca do września – rejon Żytomierza.

20 lipca 1944 roku, 1 AP w ZSRR składała się z: dowództwa, czterech dywizji piechoty, brygady pancernej, brygady kawalerii, pięciu brygad artylerii, dywizji artylerii przeciwlotniczej, brygady saperów.

Do tych oddziałów polskich byli powołane lub z własnej woli poszli i żytomierzanie, w większości młode osoby polskiego pochodzenia. Te polskie oddziały wojskowe przyczyniły się do rozbicia sił Wermachtu oraz zwolnienia Polski od nazistów. Jednak po ukończeniu wojny, polscy wojskowi w Związku Radzieckim pozostawali bez odpowiedniej uwagi wśród ogólnej liczby kombatantów wojny. Uznanie przyszło dopiero w 2000 roku.

Rok 2006. Na posiedzeniu zarządu Stowarzyszenia Weteranów WP Żytomierszczyzny, na czele z Panem Zygmuntem Wengłowskim, podjęto decyzję o wyrobienie tablic pamiątkowych. Jedna tablica została umieszczona w kościele katedralnym p/w św. Zofii w Żytomierzu z napisem w języku polskim: „Ś.p. poległym i zmarłym żołnierzom WP Żytomierszczyzny walczącym na frontach II wojny światowej w latach 1939-1946”. Druga, na budynku, przed jakim stoimy, na ul. Michajłowskiej, gdzie 73 lata temu mieścił się główny sztab formowania polskich jednostek wojskowych na Żytomierszczyźnie

Podstawowe przedsięwzięcia i akcji, zorganizowane Stowarzyszeniem Weteranów WP Żytomierszczyzny w latach 1993-2015.

1995 rok. Wydany „ALBUM PAMIĘCI” (5 egz.) poświęcone weteranom WP Żytomierszczyzny  (Poległym za Ojczyznę. Ku pamięci tym, co po nich…). W Albumie krótko podana informacja historyczna, etapy rozwoju, broń, szlak bojowy WP ze wschodu (1943-1945 lata etc.). Oryginał Albumu przez Konsulat Generalny w Kijowie został przekazany do Muzeum WP w Warszawie.

1999 rok. Nawiązanie współpracy Opolskiego Wojewódzkiego ZKRPiBWP (prezes S. Szelka) ze Stowarzyszeniem Weteranów WP w Żytomierzu. W ramach współpracy odbyły się wielorazowe wymiany delegacjami w obie strony (2001-2010 lata). Takie wyjazdy również były zorganizowane do organizacji w Lubinie i Sanoku.

2000 rok. 9 maja w Żytomierzu gościł kierownik Urzędu minister J. Taylor. Ten przyjazd został znakowy. Od tego momentu Rząd RP (premier J. Buzek) przyjął Uchwałę o wynagrodzenie dla weteranów WP ze wschodu, którzy do 1 września 1939 roku nie posiadali obywatelstwa polskiego.

2002 rok. 29-30 listopada w Żytomierzu gościł Kierownik Urzędu RP J. Turski. Miał spotkanie z miejscowymi władzami i weteranami. W imieniu prezydenta RP Z. Wengłowski został odznaczony „Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej”.

2006 rok. 18 listopada w Żytomierzu uroczyście odsłonięte dwie tablicy pamiątkowe. Jedna tablica odsłonięta w Kościele Katedralnym p.w. św. Zofii „S. p. Poległym i zmarłym żołnierzom Wojska Polskiego Żytomierszczyzny walczącym na frontach II wojny światowej w latach 1939-1945”. Druga tablica dwujęzyczna na budynku przy ul. Michajłowska, 15. „W tym budynku latem 1944 roku mieścił się główny sztab formowania polskich jednostek wojskowych na Żytomierszczyźnie”. Takie upamiętnienie jest faktem iż Polacy Żytomierszczyzny może po raz pierwszy i ostatni w historii w takiej ilości walczyli w szeregach WP.

2008 rok. 23 sierpnia odbyło się historyczne poświęcenie i wręczenie dla Stowarzyszenia weteranów WP specjalnie przygotowanego w Warszawie SZTANDARU przez Kierownika Urzędu RP I.Ciechanowskiego i attaché obrony w Kijowie K. Kucharskiego. Jednocześnie Stowarzyszenie weteranów i grupa osób ruchu polonijnego została odznaczona medalem „PRO MEMORIA” (9 osób).

2010 rok. Stowarzyszenie weteranów wydało FOLDER (ponad 100 egz.) upamiętniający historię WP ze wschodu oraz dokumentający działalność Stowarzyszenia.

2012 rok. 23 listopada w Żytomierzu odbyła się wzruszająca ceremonia – przekazanie na wieczne przechowanie Żytomierskiemu Obwodowemu Muzeum Krajoznawczemu pamiątkowych relikwii – SZTADARU, medalu „PRO MEMORIA” i FOLDERA. W dowód uznania ofiarnej pracy Pana Zygmunta w imieniu kierownika Urzędu odznaczono medalem „PRO PATRIA”.

2014 rok. 7 maja odbyła się prezentacja Informatora „Żytomierzanie w szeregach Wojska Polskiego” (w latach II wojny światowej). Prezentacja Informatora została poświęcona 70. rocznicy formowania jednostek Wojska Polskiego na Żytomierszczyźnie. Informator złożony z czynna pomocą pana Zygmunta i Natalii Goraj (bratanica wojownika F. Goraja).

W czasach działalności Stowarzyszenie zorganizowano wielu wyjazdów weteranów do Polski (od 2 do 20 osób) i udział weteranów w przyjęciach zorganizowanych Ambasadą RP w Kijowie, Konsulatach RP w Kijowie, Łucku i Winnicy.

---

Aktualności —>

Comments

Your name:

Text:

Enter the sum of numbers from a picture